|
|
|
|
1.2.
Değişik
Havalandırma Sistemleri, Bu Sistemlerin Çalışmasının Sağlanması
ve Kullanıldığı
Yerler......................................................................................... 2
1.3.Bölümlerin
Havalandırılmasında Uygulanması Zorunlu Sistemler ve
Nedenleri.............................................................................................................. 5
1.4. Havalandırma ve Klima Tesisatını
Belirleyen Özellikler................................... 7
1.5.Yapı Havalandırma ve Klima
Tesisatları Çalıştırma Sistemleri ve Bölümlerin
Özelliklerine
Göre Uygulanması Zorunlu
Sistemler........................................... 8
1.6.Yapı Havalandırma
Hesaplarına Esas Olan Değerler.......................................... 9
1.7.Yapı Havalandırma ve Klima
Tesisatlarını Oluşturan Bölümler, Kullanılan
Gereçler,
Araçlar ve
Özellikleri.......................................................................... 10
1.8.Yapı Havalandırma ve Klima
Tesisatı Bölümlerinin Belirli Amaçlarını
Sağlayabilmeleri
için Yapılarda Seçilecek Uygun Yerleri ve Bu Yerlerde....... 14
1.9.Klima Tesisatı ve
Özellikleri..............................................................................
15
1.10.
Yapı
Havalandırma ve Klima Tesisatları Bölümlerinin Yaklaşık Ölçüleri
Yardımcı
Değerler ve Tamamlayıcı Bilgiler...................................................... 16
1.11.
Yardımcı
Değerlerden Yararlanmayı Belirleyen Yaklaşık Hesap ve
Seçilen Ölçüler
Örneği...................................................................................... 18
1.12.
Yapı
Havalandırma ve Klima Tesisatlarının Uygulamalarda Sağladığı
Faydalar ve Kullanıldığı
İşletmeler................................................................ 18
1.13.
Sıcak
Hava ile Isıtma ve Klima Tesisatlarının Yapının Mimarisine
Etkileri
Nelerdir?.............................................................................................
19
1.14.
Mimari
Avan Projelerde Havalandırma ve Klima Tesisatları ile İlgili
Ayrılacak Bölümlerin Özellikleri ve
Bunların Yapı Mimarisine Etkileri........ 19
Kaynaklar..................................................................................................................
22
1.YAPI HAVALANDIRMA TESİSATLARI
1.1. YAPILARDA HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATLARI YAPMAYI ZORLAYAN NEDENLER VE TESİSATLARIN AMAÇLARI
YAPI HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATLARI:
Kapalı bir bölümde bulunan:
a)
Canlılar: Solunum,
terleme, ısı yayma, sigara dumanları ve diğer nedenlerle,
b)
İşletmelerde: Çalışma
esnasında çıkan zararlı gaz, toz, kokular...
c)
Depolarda: Gıda ve
benzeri maddelerin çıkardığı koku, ısı... dolayısıyla bozulan bölüm havasının
dışarı atılması yerine temiz havanın verilmesi bir çok yerlerde zorunludur.
a)
Sinema, ameliyathane,
konferans salonu gibi bir çok insanın bir arada uzun süre kaldıkları ve her
mevsimde kullanılan yerler.
b)
Özel bir kısım işyeri
ve fabrikalarda işletmenin verimli olabilmesi için nem (rutubet) ile ısının
belirli bir yüzeyde tutulması ve sağlanması zorunluluğu vardır.
Bütün bunlar bölümlere verilen, temiz, sıcak veya
soğuk hava ile sağlanır.
Havalandırma: Herhangi
bölümde tabii çekme veya mekanik güç kullanarak içeri hava verme, dışarı hava
çıkarma işlemine havalandırma denir.
Klima: Bölümlerde dış havaya bağlı olmadan, belirli iş
kolları ve işletmelerin, çalışma zorunluluğu, işletmelerde kolaylığı ile
canlıların rahatlık ve tedavisi ile uzun süre bozulmadan bir çok yiyecek, ilaç
ve gereçlerin saklanabilmesi için belirli bir nem (rutubet) ve ısının
sağlanması zorunludur.
Bu
işlemler genellikle güç kullanılarak içeriye belirli özellikte hava verilerek
bölümlerde istenilen hava ortamı sağlayan işlemler klima (iklimlendirme) ve
tesisatına da Klima tesisatı ismi verilir.
Bu tesisat; kışın yalnız bölümleri ısıtmak için
kullanılarak sıcak havalı ısıtma tesisatı isminide alır.
BİR İNSANIN 1 SAAT ZARFINDA TENEFFÜSLE ÇIKARDIKLARI
|
|
CO2 |
Pis Koku |
Su Buharı |
Isı |
|
Çalışan İnsan |
36 lit. |
Ölçmek İmkansız |
130 gr |
250 K.Ka/S. |
|
Duran İnsan |
20 lit |
Ölçmek İmkansız |
40 gr |
100 K.Ka/S. |
İnsanların toplu bulunduğu bölümlerde havalandırmayı
icap ettiren sebeplerin başında.
1-
İnsanların almış
olduğu gıdalara göre tenefüs yolu ile neşrettiği koku (miktarı ölçülmez), bir
zaman sonra bilhassa dışarıdan gelenleri rahatsız eder.
2- Hava içindeki su buharıda artınca salondakilerin tenefüsü zorlaşır ve sıkıntı verir.
3- Bilhassa artan sıcaklık insanların mütemadiyen ısı çıkarmaları salonu oturulmaz hale getirir.
İşte bu sebepler salona yeteri kadar taze hava
vermek ve kirli havanın ya tamamını ve yada bir kısmını dışarı atarak bir
havalandırma yapmayı zorlar.
Yeni inşaatların masrafları dolayısı ile salonlarda
kalacak insanlara oturdukları müddetçe bu kirlenmeyi hissettirmeyecek
yükseklikte tavan yapmaya imkan yoktur.
İste bunları muhtelif havalandırma sistemi ile halletmek kabildir.
1.2. DEĞİŞİK HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ, BU SİSTEMLERİN ÇALIŞMASININ SAĞLANMASI VE KULLANILDIĞI YERLER
MUHTELİF HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ
A-
TABİİ HAVALANDIRMA:
1-
Kendiliğinden meydana
gelen havalandırma,
2-
Pencerelerle yapılan
havalandırma,
3-
Havalandırma
bacalarıyla sağlanan havalandırma.
B-
ZOR KULLANARAK YAPILAN
HAVALANDIRMA (güç kullanarak)
1-
Duvarlara
yerleştirilen apareylerle havalandırma,
2-
Bir merkezden yapılan
havalandırma (merkezi havalandırma tesisatı),
3-
Klima (iklimlendirme)
tesisatı.
A-1- Kendiliğinden meydana gelen havalandırma:
Bölümlerde ısınan hava yükselir, bunun yerine kapı
aralıklarından soğuk hava hücum eder. Bu suretle fizik konularına göre, sıcak
ve kirli hava kapı ve pencere üstlerinden dışarı çıkar, yerine alttan soğuk
temiz hava gelerek oda ve salon tabii olarak havalanır.
A-2- Pencereler vasıtasıyla yapılan havalandırma:
Pencereler yapılış itibariyle (giyotin) ortada
toplanır pencerenin açık kalan kısmından temiz hava girer, üst kısmından ve
yapılan vasıtalarla kirli hava çıkar. Bu suretle havalandırmayı pencere
vasıtasıyle temin etmiş oluruz.
A-3- Havalandırma Bacaları:
Bina inşa edilirken salon ve odaların üst
kısımlarına birer menfez ve bunları da birer baca vasıtasıyla binanın en üst
çatısına uzatılırsa salonların havalandırılması temin edilmiş olur. Hele eski
binalarda olduğu gibi döşeme hizalarında delikler olursa bu havalandırma daha
mükemmel olur.
Şönt bacalarla havalandırma toplu büyük yapı mutfak
ve banyolarında en çok kullanılan havalandırmadır.
B-1- Apareylerle Havalandırma:
Bunlar salon ve odaların duvarlarına konmuş olan
aspiratörlerdir. Aspiratörler civarındaki havayı emip dışarı atarlar. Bunlara
tavana yakın oldukları zaman ısınmış ve kirlenmiş havayı emmiş olacaklardır.
(Rietschel. H, Isıtma Havalandırma Tekniği)
B-2- Havalandırma Tesisatı:
Salon ve odalarda oturanların rahat çalışmalarına
yetecek havayı sevk edecek kanallar ve vantilatörü ile kirlenmiş sıcak havayı
emip dışarı atan kanal ve aspiratörden ibaret havalandırma tesisatıdır. Bunlar
teker teker de olur, kışın hava ısıtılarak da verilir. (Bu tesisat aynı zamanda
sıcak havalı ısıtma tesisatı olarak da kullanılır.)
B-3- Klima Tesisatı;
Bilhassa sanayide belirli limitler içinde nem, ısı
ve soğukluğa ihtiyaç vardır. Tütün, matbaa, kağıt sanayii... tekstilde ham
maddelerin muayyen rutubetle işlenmesi icap etmektedir.
Gıda ve ilaç sanayiinde belirli ısı derecelerinde
çalışmak zorunludur.
Klima Tesisatı:
Herhangi bir bölümdeki havayı dış havaya bağlı
olmadan istenilen ısı derecesinde ve istenilen rutubette tutabilecek bir
havalandırma tesisatıdır. (İnsanların bulunduğu salonlarda içle dış arasında 5
– 7 °C fark.)
1.3. BÖLÜMLERİN HAVALANDIRILMASINDA UYGULANMASI ZORUNLU SİSTEMLER VE NEDENLERİ
SALONLARIN HAVALANDIRMA ŞEKİLLERİ
Salonlardaki havalandırmalarda temiz havayı salona
veren ve kirli havayı emen ağız (menfez) ların sonlarda koyduğu yerler: Salonun
uzunluğu, yüksekliği ile ısıtma veya soğutma yapmasına da bağlıdır.
1-
Aşağıdan verip
yukarıdan toplama yalnız soğutma yapılan salonlarda iyi netice verir. Salonun
her yerinde karışım olur, bu sıcak hava için iyi değildir. Yerdeki tozları
kaldırır, karışım olmaz.
2-
Yukarıdan verip aşağıdan
toplamalı bilhassa yüksek tavanlı, ısıtma yapılan yerlerde ve toz kalkmadan en
iyi neticeyi verir.
3-
Yukarıdan verip
yukarıda toplamalı: alçak tavanlı uzun salonlarda yapılır. Burada havanın
süratı biraz fazla ve hava tavana doğru üflenmelidir. Bu menfezler salonda
yerleştirilirken öyle dağıtım yapılmalıdır ki aşağıdaki özellikler yerlerine
gelebilsin.
SALONLARDA HAVA VERME VE EMME YÖNLERİ
Aşağıdan Yukarıya
Yukarıdan Aşağıya
Yukarıdan Yukarıya
Soğutma için en iyi fakat sıcak hava iyi karışmaz.
Yüksek tavanlı salonlarda en iyi ısıtma alçak ve uzun salonlarda hava süratinin
fazla olması lazım.
(İskender Humbaracı, Isıtma Havalandırma Sıhhi
Teknikleri)
1.4.HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATINI BELİRLEYEN ÖZELLİKLER
İDEAL BİR HAVALANDIRMA TESİSATININ ÖZELLİKLERİ
A-
Havalandırmada gürültü
duyulmamalıdır.
B-
Hava üfleme o kadar az
olmalı ki insan rahatsız olmasmalı,
C-
Hava üflenirken
tozları da kaldırmamalıdır.
D-
Havalandırma salonun
her yerinde olmalıdır. Havanın bir kısım yerde durgun, diğer yerlerde fazla
hareketli olması iyi değildir.
E-
Giriş havası hızının
düşük olduğu tesislerde, havanın tabii eğiliminin aksine olarak (yani sıcak havanın yukarıdan, soğuk havanın
aşağıdan) mahal içine sokulması daima mahalin en üniform bir şekilde süpürülmesi
imkanını sağlar.
(Ahmet Arpat, Yapı Tesisat Bilgisi)
1.5 YAPI HAVALANDIRMA
VE KLİMA TESİSATLARI ÇALIŞMA BÖLÜMLERİNİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE UYGULANMASI
ZORUNLU SİSTEMLER
HAVALANDIRMA TESİSATI ÇALIŞMA SİSTEMİ
Havalandırma : havalandırılacak mahaldeki kirlenen
havaya ve havanın içindeki kirlenmeyi meydana getirecek yabancı maddelere göre:
1-
Her an dışarıdan
çekilen temiz hava içeri verilir ve içerinin havasıda emilerek dışarı verilir.
2-
İçeriden yalnız kirli
hava emilir, temiz hava meydana gelen tazyik düşmesiyle kapı ve pencere
aralarından içeri hücum eder.
3-
İçeri yalnız temiz
hava verilir. Kirli hava tazyik dolatısı ile kaçar.(kapı, pencere ardından).
4-
İcabında kirli
havayıda kullanarak (kullanılmış sıcak havanın bir kısmı dışarıdan alınan temiz
hava ile karıştırılıp ısıtılmış olarak salona verilir) yapılan havalandırma
tesisatı.
Burada 1. Ve 2. Hal bilhassa sanayide kullanılır.
Polisaj, boya ve daha benzeri işlerde işleri çıkan zehirli buhardan, tozlardan
ve gazlardan kurtulmak için tezgahlar öyle tertiplenir ki bir taraftan temiz
hava verilir ve en kısa yoldan emilerek dışarı atılır.
Ameliyathanelerde de bugün steril hava verilir ve
döşemeye yakın yerlerden emilir. Fakat konferans salonu, kütüphane, sinema, tiyatro gibi yerlerde, her iki tesis
birleştirilir. Binanın içinde hiç kimse yoksa aynı hana devir ettirilir. İçeri
insanlar girdikten sonra kirlenme durumuna göre, temiz havanın içine bir kısım
kirlenmiş hana karıştırılır. Bu bilhassa kış aylarında alınan temiz havayı
ısıtmak için kullanılır. Klima tesisatında umumiyetle bu sistem ekonomik olduğu
için bilhassa tercih edilir.
1.6.YAPI HAVALANDIRMA HESAPLARINA ESAS OLAN DEĞERLER
SİNEMA,TİYATRO, KONFERANS SALONLARI, DANS SALONLARI
, KAHVE GİBİ UMUMİ MAHALLERDE ADAM BAŞINA SALONLARA VERİLMESİ LAZIM GELEN TEMİZ
HAVA ORANI
1-
Sigara içilmesi yasak
olan yerler için 15 – 20 m3/sa.
2-
Sigara içilmesi serbest
olan yerler için 30 – 40 m3/sa.
3-
Hastahane odalarında,
salonlarında, umumi olarak 30 – 70 m3/sa.
4-
12 yaşından küçük
çocuklara mahsus dersaneler 15 m3/sa.
5-
12 yaşından büyük
çocuklara mahsus dersaneler 20 m3/sa.
6-
İş yerleri, imalathane
salonları 5 – 10 m3/sa.
7-
Apartmanlar, kahveler,
otel odaları, lokanta ve umumi ofis 16,5 – 25 m3/sa.
Bu kıymetler asgari miktarı gösterip birçok ahvalde
yaklaşık hesaplarda %50 ilaveli alınarak daha yaklaşık hesaplarda kıymeti
meydana çıkarır.
ÇEŞİTLİ MAHALLELERİN SAATTE HAVA DEĞİŞİMİ
1-
Sinema, tiyatro
(sigara içilmezse) 6 – 6 kez
2-
Sinema, tiyatro
(sigara içilirse) 5 – 8 kez
3-
Mutfak (büyük) 8 – 12 kez
4-
Mutfak (orta) 10
– 20 kez
5-
Mutfak (küçük) 15
– 30 kez
6-
Laboratuvar 5 – 15 kez
7-
Ameliyathaneler 4 – 8 kez
8-
Mağazalar 4 – 8 kez
9-
Akü dairesi 4 – 8 kez
10- Oturma odaları 4 – 8 kez
11- Bürolar 3 – 8 kez
12- Lavabo mahalleri 5 – 15 kez
13- WC ler 4 – 8 kez
14- Banyolar 4 – 8 kez
15- Kütüphaneler 3 – 5 kez
16- Boya mahalleri 5 – 15 kez
17- Garajlar 2 – 5 kez
18- Mektepler
3 – 6 kez
19- Toplantı salonları 5 – 8 kez
20- Çamaşırhaneler 5 – 15 kez
1.7. YAPI HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATLARINI OLUŞTURAN BÖLÜMLER KULLANILAN GEREÇLER, ARAÇLAR VE ÖZELLİKLERİ
HAVALANDIRMA TESİSATLARI KISIMLARI VE KULLANILAN
MALZEMELER
1-
Hariçten temiz hava
emiş menfezi ve kanalı
2-
Santral
a-
Filitreler
b-
Aspiratör veya
vantilatör
c-
Isıtıcılar
d-
Temiz ve kullanılmış
havayı karıştırmak için mahal ve klapeler
3- Verici
kanallar
4- Hava
miktarını ayarlayan klapeler
5-
Salonlara havayı veren menfezler (iki ikamette ayar edilir)
6-
Salonlara havayı emen menfezler (bir ikamette ayar edilir)
8-
Emiş kanalları
8-
Kirli hava emiş
aspiratörü ve atış kanalı ile menfezi
A-
TEMİZ HAVA EMİŞ
MENFEZİ:
Temiz hava emiş menfezi içine hayvancık girmemesi ve
kaba parçaları tutmak için, tel kafes ve ayarlı panjurdan ibarettir. Kar ve
yağmur girmeyecek şekilde ahşap ve demirden yapılır.
B-
SANTRAL:
Havalandırmayı sağlayan birçok aletlerin toplandığı
yerdir.
B-a) FİLİTRELER:
1-
Kuru filitre: Cam
pamuğundan olur. Vazifesi, geçen havanın içindeki tozları tutmaktır. Tesisatın
kapasite ve çalışmalarına göre 6 – 12 ayda bir yenisi ile değiştirilir.
2-
Yağlı filitre: Zik zak
kanallar ve bu kanallar özel yağ ile yağlanmıştır. Hava bu kanallardan geçerken
tozlar kanallara yapışır, kanalcıklar gurup gurup olduğundan bu gruplar zaman
zaman çıkarılıp yerine yedekler konulur. Kirlenmiş olan kanallar yağ kabına
konularak tozlardan temizlenir.
3-
Elektrostatik filitre:
Havanın içindeki tozları ve bu arada mikroplarıda temizler. Bilhassa
ameliyathane ve steril işlerde kullanılır. Bütün filitreler saatte süzebileceği
hava miktarına (kapasitesine) göre isim alırlar.
B-b) ASPİRATÖR VE VANTİLATÖRLER:
Bunlar saatte emdiği veya verdiği hava (m3
) ve basıncı ile bildirilirler. Kayışlarla bağlı olduğu elektrik motoru
tarafından döndürülür.
Titreşimi binaya ve kanal vasıtası ile salonlara
gitmemesi için vantilatör ve motor döşemeye bir mantar tabaka ile oturulur,
kanallar da vantilatör veya aspiratöre branda bezinden yumuşak bağlantı ile
birleştirilir.
B-c) ISITICILAR:
Bir binaya verilen temiz hava iki iş için
kullanılır.
1-
Verildiği yerin temiz
hava ihtiyacını karşılamak,
2-
Verildiği yeri ısıtmak
içindir.
İşte bu her iki halde de kışın havanın ısıtılması
lazımdır. Birincisinde hava 25 – 30 °C den aşağı olursa üflendiği yerdeki insanları
rahatsız eder.
C-
KANALLAR:
a)
Umumiyetle kanal
galvaniz saç veya aliminyum levhalardan kenetli olarak yapılır. Köşeler açık
dirseklerle döndürülür. Estetik bakımdan köşeler kesin dönerse kanalın içinde
bu dirsekler ilave parçalarla yok edilir.
b)
Kanallar geçen havanın
etkisiyle titreşim yapmayacak şekilde kıvrılır. Ayrılma yerleri yine yuvarlak
parçalarla yapılır. Kanallardan geçen havayı ayarlamak için kolon klapeleri
kullanılır. Verici kanallarınada taşındığından ve kanal geniş olduğundan soğuk
yerlerden geçen kanallardaki ısı kaçaklarını önlemek için cam pamuğu, mantar
veya diğer izalosyon maddeleriyle kaplamak zorunludur.
c)
Kanalların saç
kalınlıkları:
En geniş kenarı 50 cm. kadar olanlar 0.62 m/m
En geniş kenarı 75 cm. kadar olanlar 0.68 m/m
En geniş kenarı 150 cm. kadar olanlar 0.84 m/m
En geniş kenarı 150 cm. den yukarı olanlar 1- m/m dir.
d)
Temiz havayı emip
kirli havayı dışarı atmak için kullanılan dikey ve yatay kanallar içi seramik
veya fayansla kaplı kağır kanallar da olabilir.
e)
Klapeler: kanallardan
geçen havayı ayarlamak ve istenilen yöne çevirmek için dışarıdan bir kollan
döndürülen kanal ölçüsünde galvaniz saçtan yapılmış özel kanattır.
D-
MENFEZLER:
a)
Hava veriş menfezleri:
Bunlar duvarda dört köşe veya tavanlarda yuvarlak (anemostod) olur. Sıcak hava
veren menfezler umumiyetle iki ikamette ayarlanır olması havayı salondan
dağıtabilmek için lazımdır. Hatta menfezin içinde gelen havayı azaltıp
çoğaltacak bir klapenin de olması tesisatın ayarlanmasında çok faydalıdır.
b)
Havayı emen menfez:
Emiş menfezleri ise tek istikamette, aşağı yukarı ayarlanır.
1.8.YAPI HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATI BÖLÜMLERİNİN BELİRLİ AMAÇLARINI SAĞLIYABİLMELERİ İÇİN YAPILARDA SEÇİLECEK UYGUN YERLERİ VE BU YERLERDE ARANAN ÖZELLİKLERİ
1-
Temiz hava emiş
menfezi yeri: Alınan havanın kokusuz, tozlu, taze ve temiz olması lazımdır.
Bunun için temiz hava menfezi; yollatdan, mutfak, çamaşırlık ile her türlü koku
çıkaran yer ve bacalardan uzak olması lazımdır. Mümkünse binanın en yüksek
yerinden veye etrafı çimli açık, herşeyden uzak bir yerden olmalıdır. Etrafı
kapalı bir yerden durgun hava emilmemelidir.
2-
Kirli hava veriş
menfezi yeri: Vermiş olduğu kirli ve sıcak havayı; civarı rahatsız etmiyecek,
emici menfezden uzakta, ağızları aksi yönde ve rüzgar almayacak bir yerde
olmalıdır. Çünkü rüzgar bastırarak tesisatın çalışmasını engeller.
3-
Santral yerleri:
Santralda makinalar ile gelip giden bir çok kalın saç kanal ve borular vardır.
Makinalar ağırdır, çalışırken hem titreşim yapar hemde gürültü çıkarır. Bunun
için santral yeri sağlam bir zeminde ve insanlardan uzakta olmalıdır. Gürültü
ve titreşim problemleri kolay çözümlenebilmelidir.
HAVALANDIRMA SANTRALININ BODRUMDAKİ YERİ
1-
Temiz hava emiş, kirli
hava veriş bacalarıyla havalandıracağı yere çok yakın olmalıdır. (Bağlantı
kanalları kısa, az dirsekli olursa tesisat ucuz ve rahat çalışır)
2-
Santral aynı zamanda
soğutmada yapıyorsa, santral yerinin kuzeyde veya güneş görmeyen yakın bir
yerde olması lazımdır.
3-
Hava kanalları: Bunlar
büyük kesittedir. Dirsekli olması hem çalışma hem de yer kaplaması bakımından
iyi değildir. Bunlar için havalandırma projeleri, betonarme projeleri ile
birlikte yürütülerek bu kanallar betonarme kiriş ve kolonlarla birlikte
halledilir. Bu suretle havalandırma kanalları bodrumu kullanılmaz bir hale
sokmaktan kurtarır.
1.9.KLİMA TESİSATI VE ÖZELLİKLERİ
KLİMA (İKLİMLENDİRME) TESİSATI
1-
İnsanların sağlık ve
konforu için yapılan bir tesisattır. Bu tesisat salonun dış sıcaklık ile 5 – 7 °C fark ve rutubetin
yazın %60, kışın %35 olmasını sağlamaya çalışır.
2-
Sanayide randımanı
artırmak, zayiatı azaltmak ve çalışmayı kolaylaştırmak için yapılan
rutubetlendirme, soğutma ve ısıtma tesisatıdır. Bu iklimlendirme tesisatına
ilave olarak
A-
Rutubetlendirici
fıskiye kısmı,
B-
Soğutucu ilave edilir.
İnsanların sıhhat ve konforu için yapılan
iklimlendirme tesisleri,
1-
Yaz iklim tesisi
2-
Kış iklim tesisi
3-
Tam iklim tesisi olur.
Tam bir iklim tesisinden beklenen:
1-
Gerek kışın, gerekse
yazın havayı süzgeçlerinden geçirerek bina içine toz, pislik ve hatta
mikropların girmesine mani olmak,
2-
Bina dahilinde sıhhat
ve konfora karşı olan her türlü koku ve sigara dumanlarını bertaraf etmek için,
yeteri kadarını dışarı atmak ve yerine taze hava temin etmek,
3-
Havayı, gürültü ve
rahatsız edici bir cereyan meydana getirmeden her tarafa eşit yaymayı sağlamak,
4-
Kışın havanın
konforunu sağlayan bir sıcaklığa (21- 24°) kadar ısıtılmasını sağlamak,
5-
Yazın havanın dış hava
sıcaklığından 6- 7° daha aşağı bir sıcaklığa kadar soğutulmasını sağlamak,
6-
Kışın içeri alınan
havanın izafı rutubet derecesinin en az
%20-25 olmasını temin edecek bir şakilde rutubetlendirmek,
7-
Yazın içeri alınan
havanın soğuduktan sonra izafı rutubet derecesinin %55 ‘in altında kalmasını
sağlamak maksadıyla kurutma da yapmaktır.
1.10. YAPI HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATLARI BÖLÜMLERİNİN YAKLAŞIK ÖLÇÜLERİ İÇİN YARDIMCI DEĞERLER VE TAMAMLAYICI BİLGİLER
İKLİMLENDİRME TESİSATLARINDA HAVA ÇIKIŞ HIZLARI VE
ISI DERECELERİ
|
HAVA ÇIKIŞ HIZI |
HAVA ÇIKIŞ SICAKLIĞI © |
||||||||
|
TESİSATIN NEVİİ |
m / saniye Norm
Max |
Isıtma
Min Nor Max |
Soğutma Min Nor Max |
||||||
|
End. Klima |
8 |
14 |
40 |
50 |
60 |
+8 |
+15 |
- |
|
|
Konfor Kli. |
4 |
12 |
30 |
35 |
45 |
+13 |
+18 |
+22 |
|
|
Kurutma Rut Ubet Gider |
10 |
15 |
- |
- |
+80 |
+2 |
+12 |
- |
|
|
Proses |
10 |
15 |
- |
- |
+100 |
+1 |
- |
- |
|
KANALLARDAKİ HIZLARIN SEÇİLMESİ
Hız metre / saniye Konfor
tesisi Endüstri tesisi
1- Harici hava jalujisi ve menfezi 3-4m/san 4-6m/san
2- Ana kanallar 3-8m/san 8-12m/san
3- Branşman kanalları 3-5m/san
5-8m/san
4- Emiş veya aynı havayı devir ettiren kanallar
2-3m/san 3-4m/san
hızları (metre/saniye) ye yaklaşır olmalıdır.
HARİCİ TEMİZ HAVA EMİŞ, KİRLİ HAVA VERİŞ KANAL VE
MENFEZ KESİT YÜZLERİ ÖLÇÜLERİ
|
Havalandırma takati m/saat |
Konforlu tesisi V= m/saniye |
Konforlu tesisi V= m/saniye |
|
5.000 |
0.34m2 |
0.23m2 |
|
10.000 |
0.68 |
0.46 |
|
20.000 |
1.36 |
0.92 |
|
30.000 |
2.04 |
1.40 |
|
50.000 |
3.40 |
2.30 |
|
75.000 |
5.20 |
3.50 |
|
100.000 |
7.00 |
4.60 |
SANTRALDAN ÇIKAN VE GİREN HAVALANDIRMA KANALLARI
KESİT YÜZÖLÇÜLERİ
|
Havalandırma takati m/saat |
Endüstri tesisi V= 6m/saniye |
Endüstri tesisi V= 6m/saniye |
|
5.000 |
0.23m2 |
0.14 |
|
10.000 |
0.46 |
0.28 |
|
20.000 |
0.92 |
0.56 |
|
30.000 |
1.40 |
0.84 |
|
50.000 |
2.30 |
1.40 |
|
75.000 |
3.50 |
2.10 |
|
100.000 |
4.60 |
2.80 |
HAVALANDIRMA
VE KLİMA SANTRAL ÖLÇÜLERİ
|
Havalandırma takati m3/saat |
Santral Sahası
Havalandırma
Klima
mxm
mxm |
Santral Yüksekliği m |
|
|
5.000 |
220x350 |
250x450 |
2.4 |
|
10.000 |
250x450 |
300x550 |
2.4 |
|
20.000 |
300x550 |
350x650 |
2.4 |
|
30.000 |
350x650 |
400x750 |
2.8 |
|
50.000 |
400x750 |
450x850 |
3.- |
|
75.000 |
470x850 |
550x950 |
3.- |
|
100.000 |
550x950 |
600x1100 |
4.- |
Bu santral odaları temiz hava hava kirli hava
aspiratör ve vantilatörü ile ısıtıcıları soğutucu ve rutubetlendirmeleri ihtiva
eder. Tek bir vantilatör kullanılırsa daha da ufalmaktadır.
Havalandırma santralinin yeri binada temiz hava emme
yerinin ve soğutma tesisini göz önüne alarak seçmelidir.
1.11. YARDIMCI DEĞERLERDEN YARARLANMAYI BELİRLEYEN YAKLAŞIK HESAP VE SEÇİLEN ÖLÇÜLER ÖRNEĞİ
1000 Kişilik ve sigara içilmeyen bir sinema salonu
için ayrılacak klima santrali ile temiz hava emiş menfezi ile kirli hava veriş
menfezi ve sanalları ile santralda giriş ve çıkış havalandırma kanal ölçüleri
ne olmalıdır.
Verilen hava insan başına = 15-20 m3
/insan-saat
Saattaki hava = 20x1000=20000 m3 /saat
1-
Cetvelden santral
3.50x6.50 mxm yük.=2.40
2- Temiz hava emiş ve veriş kanal kesitleri
1.36m2 = 1.00 x 1.40 mxm
3-
Çıkış ve giriş kanalları
0.92m2 = 1.00 x 0.90 mxm
1.12 YAPI HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSARLARININ UYGULAMALARDA SAĞLADIĞI FAYDALAR VE KULLANILDIĞI İŞLETMELER
Havalandırma ve ya klima tesisatı:
Kirli havayı emer, yerine temiz havayı verir, yine
verdiği havanın sıcaklığı, soğukluğu ile içinde bulunan rutubet derecesinin
istenildiği şekilde ayarlanabilmesi ile tatbikatta çok kullanma yeri vardır.
1.
İnsanların sağlığı ve
rahat yaşamaları için salonların, fabrikaların, mutfakların ve çamaşırhanelerin
havalarınıda değiştirmek, ısıtmak, soğutmak.
2.
Tütün, tekstil,
matbaa, şeker fabrikaları gibi yerlerde istenilen rutubet sayesinde malzemenin
işlenme kolaylığı dolayısıyla zayiatın azalması ve randımanın artması .
3.
Soğutma ile gıda, tıp
sanayiinde bakterilerin üremesi önlenerek rahat çalışma ve maddelerin bozulması
önlenir.
4.
Soğuk hava ile
depolarda bir çok malzeme uzun müddet bozulmadan saklanması gibi değişik iş
kollarında bir çok fayda sağlayan zorunlu bir tesisattır.
1.13SICAK HAVA İLE KLİMA TESİSARLARININ YAPININ MİMARİSİNE ETKİLERİ NELERDİR?
Ekonomik ve estetik açıdan yapının mimarisine,
inşaatına ve statiğine aşağıdaki nedenlerle etkileri vardır.
1.
Binanın rengi.
2.
Binanın pencere ve
duvar nisbeti: Bunların çift, tek ve sabit olması.
3.
Binada kullanılacak
inşaat malzemelerinin cinsleri ve kalınlıklarını.
4.
Çatı durumu ve çatı
kaplaması malzemesi ve çatıda temiz hava, pis hava kondansatör soğutması için
yerler.
5.
Bodrum ve bölümlerde
kanalların geçmesine müsaade edecek şekilde yapının mimarisi statiği ve
betonarmesi yapılır.
1.14 MİMARİ AVAN PROJELERDE HANALANDIRMA VE KLİMA TESİSATLARI İLE İLGİLİ AYRILACAK BÖLÜMLERİN ÖZELLİKLERİ VE BUNLARIN YAPI MİMARİSİNA ETKİLERİ
HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATLARI:
AVAN PROJELERİ İÇİN LÜZUMLU MİMARİ BİLGİ VE BİRLİKTE
ARAŞTIRMALAR:
Havalandırma avan projeleri hazırlaması için tespit
edilmesi şart olan bilgiler şunlardır:
1.
Binanın vaziyet planı,
yönü, hakim rüzgarlar,
2.
Binanın ne maksatla
kullanılacağına göre teknik ve iktisadi bakımdan tatbik edilecek sistemler ayrı
ayrı santrallar (mufak, çamaşırlık, amaliyathane), merkezi santral (oturma
odaları, yatak odaları, salonlar) gibi,
3.
Klima havalandırma,
hava ile ısıtma, rutubetlendirme, aspiratör vb. gibi hangileri isteniyorsa
belirtilir.
4.
İnşaat bakımından,
a)
En iktisadi duvar
malzemesi ve kalınlığı,
b)
Harici renk (güneş
ışınlarını yansıtma veya yutma)
c)
Pencerelerin
konstrüktif durumu (tek veya çift cam, rengi, içte veya dışta sabit veya
değişen güneş kesiciler hakkında bilgi),
d)
Çatı konstrüksiyonu,
tecriti, renk durumu
Bunlar havalandırma kapasitesi ile alakalıdır. Kanal
ve santral ölçüleri bakımından bilinmesi şarttır.
MİMARİ AVAN PROJEDE HAVALANDIRMA VE KLİMA TESİSATI
İLE İLGİLİ AYRILACAK YERLER VE BUNLARIN BİNALARDA EN İYİ ŞEKİLDE
YERLEŞTİRİLMESİ
Fonksiyonu bakımından seçilen sistemlere göre mimari
projelerde havalandırma tesisatının en ucuz yapılması ve en iyi çalışmasını
sağlaması göz önünde tutularak aşağıdaki havalandırma kısımları yerleştirilir.
1-
Havalandırma ve klima
santralı,
2-
Ana kolların
geçirileceği yerler (tesisat kanalları, bacalar),
3-
Santral dışında tesis
edilecek aspiratör, vantilatör veya klima cihazları / akü odaları, morg, kazan
dairesi, pencere klimaları / varsa yerleştirilme yerleri,
4-
Temiz hava giriş ve
eksoz menfezlerinin yeri ve santrala kadar olan kanalların geçiş yerleri,
5-
Klima soğutma
kompresörlerinin soğutma kulesi veya hava ile soğutmada vantilatörün konacağı
mahaller,
6-
Dağıtma kanallarının
tatbikatı bakımından mimari ve statik imkanların etüdü yapılarak yerleri
seçilir ve kapasitesine göre mimari projelerde boşluk ayrılır.
Kaynaklar
1.
Rietschel. H “ Isıtma ve Havalandırma Tekniği ”
Çevirmen, Uğur Köktürk, 1973
2.
İskender
Humbaracı “ Isıtma Havalandırma Sıhhı
Teknikleri ”
3.
Ahmet Arpat “ Yapı Tesisat Bilgisi ”
4.
İrfan Zorlu, Nazım
Şanıvar, Zafer Işık “ İç Mimari ve Dekorasyonda Konstrüksiyon ” 1982
İstanbul