meşe kayın ve kestane ülkemizde yetişen ağaçlardır


Bilimsel adı	FAGUS
Genel adı	KIRMIZI GÜRGEN
Bölgesel adı	Kırmızı gürgen, fırınlı gürgen veya kayın gibi değişik adlar alır.
Dünyada ve Türkiye’de yetiştiği yerler	Avrupa, Önasya ve Amerika’da yetişen kırmızı gürgen, Türkiye’de Karadeniz’in kıyı boyunca, Belgrad ve Istranca ormanlarında, Marmara’da Bursa, İnegöl ve M. Kemal Paşa’da diğer ağaçlarla karışık veya salt orman olarak, Ege ve Güney Anadolu’da Hatay’da Gavur Dağında, Göksun Dağlarında orman olarak yetişir.
Başlıca türleri	Türkiye’de yetişen cinsi (Fagus orientalis), Avrupa’da yetişene (Fagus silvatika) göre daha kullanışlı ve eşdeğer yapıdadır.
DİKİLİ DURUMUNDAKİ YAPISI
Genel görünüşü ve gövde yapısı	Türkiye’de yetişen kırmızı gürgenin boyu ortalama olarak 40 metreyi bulur. Gövdesi çoğunluk 20 metreye kadar dalsızdır. Tacı piramidi andırır.
Kabuk yapısı	Gümüşü rente ve düz kabukludur.
Yaprak yapısı	Düzgün ayalı ve az damarlıdır. Yerli kırmızı gürgenin yaprakları daha büyük ve ovalimsidir.
Meyvesi	2-3 cm uzunlukta dikenli bir kadehi andırır. Olgunlaşınca açılarak içten meyva çıkar.
GEREÇ DURUMUNDAKİ YAPISI
Rengi	Doğal durumda pembe beyaz renktedir. Fırınlandıktan sonra, renk pigmentlerinin buhar ve hava etkisiyle kiremit kırmızısına döndüğü görülür.
Çap kesiti ve özü	Çap kesiti genellikle tek renklidir. 80-100 yaşından sonra kırmızı kahverengi bir göbek oluşur. Yaşlı ağaçlarda öz çürümüş durumdadır.
Yıl halkaları durumu	Yıl halkaları çap kesitte oldukça belirgindir. Sonbahar halkası ilkbahar halkasına göre daha koyuca renktedir.
Öz ışınlar durumu	Her üç kesitte de öz ışınları açık olarak görülür. Damar kesitte ince parlak çizgiler, öz kesitte sivri uçlu iğler şeklinde sıralanmıştır.
Damar kesiti yapısı	Silik damar süsleri verir.
Gözenek dağılımı	Dağınık gözenekli olan kırmızı gürgende gözenekler yıl halkaları arasına dağılmıştır. Gözle doğrudan doğruya görülemiyecek kadar ufaktırlar.
Reçine kanalları
FİZİKSEL ÖZELİKLER
Hava kurusu özgül ağırlığı	Doğu kayını adı verilen yerli kırmızı gürgen Avrupa kayınına göre daha hafif ve özgül ağırlığı 0,57-0,66 arasında değişir. Diğeri ise 0,65-0,85 arasındadır.
Ağacın çalışması	Doğu kayını daha düzgün yapılıdır ve az çalışır. Fırınlandıktan sonra bu çalışma daha da azalır.
Dış etkilere karşı dayanımı	Nemli ortamda kolay çürüyen kırmızı gürgen, kuru ortamda oldukça dayanıklıdır. Buharlanınca bu direncinden biraz kaybeder.
Kokusu	Özelikle yaş durumunda asit kokuludur. Bu koku işlenirken bile duyulabilir.
Sertliği	Orta sertlikte bir ağaçtır.
İşleme durumu	Kolay işlenir. Buharla bükme işlemine elverişlidir. Kırılma direnci az fakat aşınma direnci fazlacadır. Genç iken kolay yarılır ve kalite yüksektir. Rendelenen yüzey parlak ve pürüzsüzdür. Yaşlı ağaçlarda yüzey daha pürüzlüdür.
KULLANILDIĞI YERLER
Kırmızı gürgende 80-100 yaşından sonra bir yalancı göbek oluşur. Bu, ağacın değerini azaltır. Memleketimizde mobilya alanında kullanma alanı en geniş ağaçtır. Her çeşit masif mobilya işinde, merdiven basamak ve korkuluklarında, parke döşemelerde, dilme ve soyma kaplama olarak kontrplak yapımında, araba ambalaj sanayinde, kalıp işlerinde vb. işlerde çok kullanılır. Kimyasal boyalarla değişik renklerde boyanmaya elverişlidir. Her çeşit cila ve vernik işlemleri uygulanabilir.


Bilimsel adı	QUERCUS
Genel adı	MEŞE
Bölgesel adı	Anadolu’da bazı yerlerde meşeye PELİT veya PALAMUT denilmektedir.
Dünyada ve Türkiye’de yetiştiği yerler	Dünyada ılıman iklim bölgelerinin güney kesiminde, Türkiye’nin bütün ormanlık bölgelerinde, diğer orman ağaçlarıyla birlikte veya daha çok ayrı orman olarak bulunur.
Başlıca türleri	Meşenin 400’e yakın türü vardır. Başlıcaları şunlardır:
	Kara meşe................. Ak meşe.................... Tüylü meşe............... Kızıl meşe ................ Pırnal meşesi............. Mantar meşesi........... Mazı meşesi.............. Palamut meşesi.........	Quercus pedunculata Quercus sessiliflora Quercus pubescens Quercus cerris Quercus ilex Quercus infectoria Quercus acgilops Quercus acgilops
DİKİLİ DURUMUNDAKİ YAPISI
Genel görünüşü ve gövde yapısı	Meşe, geniş, dağınık ve oval taç görünüşlü bir ağaçtır. Ortalama olarak boyu 20 metreye, gövde çapı da 0,70 metreye kadar gelişir
Kabuk yapısı	2-2,5 cm kalınlığında üzeri ince çatlaklı kısır kabukludur. Kabuk rengi gümüşi mavidir
Yaprak yapısı	Basit yapraklıdır. Yapraklı kısmı eğmeçli girinti ve çıkıntılıdır.
Meyvesi	İçi tanence zengin meyveleri kabuklu bir kadeh içindedir. Bu kadehler ayrı bir yüksük ile dala bağlanmıştır.
GEREÇ DURUMUNDAKİ YAPISI
Rengi	Sarı grup ağaçlar içerisinde incelenen meşede renk türlerine göre ton farkı gösterirse de, ana renk kirli sarıdır.
Çap kesiti ve özü	Öz beşgen şeklinde ve kahverengidir. Göbek odunlu bir ağaçtır. Göbek odun sarı kahverengi, yalancı odun sarıdır.
Yıl halkaları durumu	Yıllık halkalar kesin sınırlarla birbirinden ayrılmış olup, belirlidir. Sonbahar halkası sarı kahverengi, ilkbahar halkası daha açık sarıdır. Göbek odundaki senelik halkalar yalancı odundan daha sıktır.
Öz ışınlar durumu	Çap kesitte parlak açık renkli geniş öz ışınlı, öz kesitte geniş şeritler halinde, damar kesitte uzunca ve iğler şeklinde olan öz ışınları çok belirlidir.
Damar kesiti yapısı	Damar kesiti sarı taban üzerinde, sarı kahverengi canlı damarlarla süslüdür.
Gözenek dağılımı	Çember gözenekli olan meşede gözenekler ilkbahar halkasında geniş ve gözle görünebilir durumda, sonbahar halkasında ise daha sık ve küçüktür.
Reçine kanalları
FİZİKSEL ÖZELİKLER
Hava kurusu özgül ağırlığı	Orta ağırlıkta, bazı türleri ise ağırdır. Göbek odunun ağırlığı yalancı oduna göre daha fazladır. Bu özellik bütün meşe türlerinde görünür. Özgül ağırlığı 0,65-1,14 arasında değişir.
Ağacın çalışması	Geç ağaçlar yaşlı ağaçlara, yalancı odun göbek oduna göre daha fazla çalışır.
Dış etkilere karşı dayanımı	Meşe gerek yaş gerekse kuru ortamda hava etkilerine karşı çok dayanıklı bir ağaçtır. Tanenli oluşu böcekler tarafından yıkımlanmasını önler. Mekanik dayanımı ortadır. Ancak sürtünme ve aşınma ya karşı çok direnç gösterir.
Kokusu	Tanenli olduğu için özellikle yaş durumda işlenirken keskin bir asit kokusu verir.
Sertliği	Türlerine göre orta sertlikte veya sert bir ağaçtır. Mobilya alanında daha çok kullanılan kara meşe, ak meşeden daha yumuşaktır.
İşleme durumu	Kolay işlenir ve temiz bir yüzey verir. Uzun liflidir. Kolay yarılır. Bükülme yeteneği vardır.
KULLANILDIĞI YERLER
Meşe gerek renginin beğenilmesi gerekse dayanıklı bir ağaç olmasından ötürü doğrama ve mobilya alanında çok kullanılır. değişik hava şartlarına gösterdiği direnç iç ve dış doğrama işlerinde, sürtünmeye karşı üstün direnci merdiven ve parke yapımında kendini aratır. Kaplama ve masif olarak her çeşit mobilyada başarıyla uygulanır. Ayrıca köprü ve iskele ayaklarında, demiryolu traverslerinde, maden direklerinde geniş bir kulanım alanı vardır. Uzun süre deniz suyunda kalmış meşenin rengi yeşilimsi siyaha dönüştüğünden, eski iskele ayakları abanoz taklidi olarak mobilyacılıkta kullanılmaktadır.


Bilimsel adı	CASTANEA
Genel adı	KESTANE
Bölgesel adı	KESTANE
Dünyada ve Türkiye’de yetiştiği yerler	Kestane önceleri Kuzey Afrika’da yetiştirilmiş, buradan Avrupa’nın sıcak ve ılıman bölgelerine, Yunanistan, Arnavutluk, Yugoslavya ve İspanya’ya yayılmıştır. Türkiye’de Marmara ve Ege bilgelerinde dağınık olarak, Trakya bölgesinde, Belgrat ormanlarında Türk olarak yetişir.
Başlıca türleri	Ona yakın türü vardır. Bunlardan başlıcaları şunlardır:
	Anadolu Kestanesi Avrupa Kestanesi Amerikan Kestanesi Japon Kestanesi	Castanea Sativa Lill Castanea Vesca Castanea Dentata Castanea Crenata
DİKİLİ DURUMUNDAKİ YAPISI
Genel görünüşü ve gövde yapısı	Yemiş veren kestaneler 4-5 boy olmakla beraber, gereç olarak kullandığımız ve daha çok ormanlarda yetişen kestane ağaçları geniş taç görünüşlü, 40 metre kadar boy, 50-70 cm kadar çaptadır.
Kabuk yapısı	Ağaç genç iken zeytin yeşili renktedir. Sonraları kül rengine dönüşerek üzerinde beyaz lekeler belirir. Yaşlı kestane ağaçlarında kabuk kahverengi ve kışırlıdır.
Yaprak yapısı	Yaprakları kısa saplı, mızrak şeklindedir. Üst tarafları parlak yeşil, alt yüzeyleri ise donuk yeşil renktedir.
Meyvesi	Meyveleri sarımtırak yeşil renkte, dikenli bir kadehin içindedir. Meyve kabuğu parlak kahverengidir.
GEREÇ DURUMUNDAKİ YAPISI
Rengi	Kestane sarı renk gurubuna giren bir ağaçtır. Renk sarı kahverengidir. Göbek odunu daha koyu renklidir.
Çap kesiti ve özü	Göbek odunlu bir ağaçtır. Ağaç yeni kesildiği zaman açık kahverengidir. Sonraları bu renk daha koyulaşır. Yalancı odunları 2-5 yıllık halkalı ve çok dardır. Yalancı odunu kirli beyaz veya sarımsı beyazdır.
Yıl halkaları durumu	Çap kesitte yılık halkalar belirgindir. Sonbahar halkaları kahverengi, ilkbahar halkaları ise sarı renktedir.
Öz ışınlar durumu	Öz ışınları çok sardır ve gözle görünemezler. Yalnız öz kesitte az parlak şeritler olarak belirirler.
Damar kesiti yapısı	Sonbahar halkasının damar kesitteki sarı kahverengi çizgileri, az da olsa hareler şeklindedir.
Gözenek dağılımı	Çember gözeneklidir. İlkbahar halkası üzerindeki gözenekler büyük ve belirlidir. Sonbahar halkası üzerindeki gözenekler görünmezler.
Reçine kanalları
FİZİKSEL ÖZELİKLER
Hava kurusu özgül ağırlığı	Genel olarak orta ağırlıkta bir ağaçtır. Özgül ağırlığı 0,40-0,75 arsında değişir.
Ağacın çalışması	Az çalışır. Göbek odun, yalancı oduna göre daha az çalışır.
Dış etkilere karşı dayanımı	Değişik hava şartlarına göre çok dayanıklıdır. Tanen bakımından zengin oluşu parazitlere karşı ağacı korur. Özellikle su içinde ve nemli ortamda dayanma gücü fazladır. Mekanik etkilere karşı dayanıksızdır.
Kokusu	Asit (Tanen) kokuludur.
Sertliği	Oldukça yumuşak ve homogen bir yapısı vardır. Kolay işlenir ve kolay yarılır. Uzun lifli ve bükülgendir.
İşleme durumu	Çok kolay işlenen kestane ağacı rendelenen yüzeyde düzgün ve parlak bir görünüş verir.
KULLANILDIĞI YERLER
Gemi inşaatında, su içi çalışmalarında, yapı malzemesi olarak iç ve dış doğramada ve mobilyacılıkta kullanılır. Kestane su içinde fazla dayanma gücüne sahiptir. Bu bakımdan fıçıcılıkta çok kullanılır. Bükme mobilya içinde aranan bir ağaçtır. Sarı kahverengi süslü kaplaması beğenilir.