EL PLANYA MAKİNALARI

 

Kapı, lambiri gibi yerinde alıştırılması gereken işlerin rendelenmesinde yaygın olarak kullanılan el planya makinalarının başlıca özellikleri şunlardır.

a. Makinanın büyüklüğü, rendeleme genişliği ile “bıçak boyu” belirlenir. 4-8 cm arsında değişir.

b. Kesici aynen planya makinasında olduğu gibi bir mil çevresine takılmış lama bıçaklar şeklinde, veya çift spiral ağızlı bütün bıçak şeklinde olabilir. Spiral ağızlı bıçağın, özel bir aparatla bilenmesi gerekir.

c. Eğilebilen siper yardımıyla, dik veya istenilen açıda pahlı rendeleme yapılabilir.

d. Motor Gücü: 0,5 – 1 BG; Dönme hızı 18000 – 24000 dev/dak arsında değişir.

e. Ön tabanın yüksekliği, ayar düzeni yardımıyla istenilen talaş kalınlığına göre ayarlanabilir.

Lama şeklindeki bıçaklar, aynen planya makinasında olduğu gibi sökülüp takılarak ayarlanabilir. Spiral ağızlı bıçağın sökülüp takılması ise yandaki tespit somunu yardımıyla yapılır.

 

Makinanın Bıçaklarını Ayarlamak

1. Ön tabanın yüksekliğini sıfır pozisyonunda ayarlayınız.

2. Makinayı, tabanı yukarı gelecek şekilde tezgaha koyunuz.

3. Bir mastarla, her iki tabanın da aynı doğrultu da olduğunu kontrol ediniz. Bıçak ağızlarını mastarla teğet durumda ayarlayınız ve sıkınız.

4. Makinayı tekrar tabanı üzerine çeviriniz, ön tabanı istenilen talaş derinliğinde ayarlayınız.

 

El Planya Makinası İle Parça Rendelmek

1. Makinanın fişni kontrol ederek prize takınız. Ön tabanı, bıçaklar parça kenarına dokunmayacak ve elektrik kablosu çalışmaya engel olmayacak şekilde, rendelenecek yüzeye oturturunuz.

2. Talaş kalınlığını istenilen miktarda ayarlayınız.

3. Makinayı çalıştırınız. Sol elinizle ön tabanı kuvvetle bastırarak makinayı itmeye başlayınız. Parçanın ortalarında, her iki tabanı da eşit kuvvetle bastırınız. Son kısmında ise, sağ elinizle arka taban üzerine daha kuvvetli baskı uygulayarak rendelemeyi bitiriniz.

4. Rendelemeyi yeterli sayıda tekrarladıktan sonra, talaş miktarını ince ayarlayıp (0,5 mm kadar) son perdah rendelemesini yapınız ve şalteri kapatınız.

 

Makinanın Bakım

1. İşleme başlamadan önce

● Kesicinin üzerindeki reçine vb. birikintileri mazotlu fırça ile temizleyiniz.

● Kablo, fiş ve bağlantılarının sağlam olduğunu kontrol ediniz.

2. Kataloğunda belirtilen esaslara göre makinayı yağlayınız.

3. Ortalam 50 çalışma saati sonunda, kömür kapaklarını sökerek kömürlerini çıkarınız ve kontrol ediniz. Aşınmış kömürleri yenileri ile değiştiriniz ve kapaklarını tekrar sıkıca kapatınız.

 

Makinada Çalışma Güvenliği

1. Daima topraklı fiş ve priz kullanınız.

2. Fişi prize takmadan önce, şalterin kapalı olduğunu kontrol ediniz.

3. Makina kablosunun ve uzatma kablosunun kusursuz olduğunu kontrol ediniz.

4. Testere lamasını değiştirirken, veya her hangi bir ayarlama yaparken fişi daima çıkarınız.

5. Testerenin tabandan taşkınlığını, kesilecek parça kalınlığından sadece birkaç milimetre fazla ayarlayınız.

6. İşlem bittiğinde şalteri kapatınız ve makine tamamen durmadan elinizden bırakmayınız.

7. Kesme sırasında testere sıkışıp yavaşlarsa hafifçe geriye çekiniz, normal hızını aldıktan sonra işleme devam ediniz.

8. Makinayı yere veya tezgaha bırakırken, daima koruyucusunun üzerine koyunuz.

 

EL FREZE MAKİNASI

 

Çalışma şekli, gördüğü işler ve bıçak tipleri yönünden aynen üst freze makinasına benzemektedir.

 

El Freze Makinasının Başlıca Özellikleri

A.     Makine, portatif bir gövde ile, içinde çalışan bir motor ünitesinden meydana gelir. Motorun gövdeden taşkınlığı, ayar bileziği ile ayarlanır.

B.     Üst freze makinasının çalışmasının tersine olarak, genellikle iş parçası tezgaha bağlanır; üzerinde makine elle gezdirilmek suretiyle işlem yapılır.

C.     Makinanın büyüklüğü motor gücüne göre belirlenir. 1:4 BG ile 2,5 BG arasında değişir.

D.    Makina gücü oldukça yüksek devirle çalışır (1800 – 2400dev/dak).

E.     Makinanın kovanına çok değişik ağız şekilli, üstün nitelikli takım çeliğinden veya sert metalden yapılmış bıçaklar takılabilir.

F.      Makinaya özel siper düzeni takılarak doğrusal veya eğmeçli kenarlara paralel frezeleme işlemleri yapmak mümkündür.

G.    Değişik kalıplar veya siperler kullanılarak zıvana deliği, kilit ve menteşe yuvaları, değişik oymalar kırlangıç kuyruğu dişli geçmeler gibi değişik işlemler yapılabilir.

 

El Freze Makinasının Bıçağını Sökmek ve Takmak

1. Makinanın fişini çekiniz, motorunu gövdeden ayırınız.

2. Mili tespit ediniz ve kovan somununu gevşeterek takılı bıçağı çıkarınız. Sökülen kısımları temizleyiniz. Milin tespiti bazı tip makinalarda emniyet şalteri ile, bazı tiplerde ise somun anahtarıyla sağlanır.

3. Kullanılacak bıçağın keskinliğini kontrol ediniz, gövde tamamen oturacak şekilde kovana yerleştiriniz ve somunu normal kuvvetle sıkınız.

4. Motoru, düzgün bir parça üzerinde duran gövdeye takınız, bıçağın ucu parçaya dokunana kadar indiriniz, tespit kolunu hafifçe sıkınız.

5. Ayar bileziği yardımıyla, bıçakların tabandan taşkınlığını istenilen işlem derinliğinde ayarlayınız ve tespit kolunu sağlamca sıkınız.

 

El Freze Makinasında Serbest Elle Oyma Yapmak

1. Makinaya, önceki işlemde anlatıldığı şekilde, işe uygun bıçağı takınız ve istenilen talaş derinliğinde ayarlayınız.

2. İstenilen profile uygun olarak yüzeyi markalanmış iş parçasını tezgaha bağlayınız

3. Fişi kontrol ederek prize takınız, makine tabanını eğik olarak ve bıçak dokunmayacak şekilde iş üzerine oturtunuz.

4. Şalteri açınız; tabandaki boşluktan gözünüzle bıçağın hizasını marka çizgisine göre ayarlayıp, makine tabanını iş üzerine yavaşça ve tamamen oturtunuz.

5. Makinayı normal hızda ve bıçak marka çizgilerini izleyecek şekilde iş üzerinde kaydırarak işlemi tamamlayınız. İşlem bittiğinde şalteri kapatınız, bıçak tamamen durduktan sonra makinayı kaldırınız ve talaşları temizleyiniz.

 

Tabla Kenarlarına Paralel Frezeleme İşlemleri Yapmak

1. Makinaya, işe uygun bıçağı takınız ve istenilen talaş derinliğinde ayarlayınız.

2. İş tablasını uygun şekilde tezgaha bağlayınız.

3. Makine tabanına özel siper düzenini takınız ve gerekli genişlikte ayarlayınız.

4. Fişi kontrol ederek prize takınız. Makine tabanını bıçak dokunmayacak şekilde iş üzerine oturtunuz. Siperi tablanın kenarına dayayınız

5. Şalteri açınız. Makinayı hafifçe itip geri çekerek ölçü ve biçim kontrolü yaptıktan sonra, tabanı ve siperi devamlı bastırıp, normal hızla iterek işlemi tamamlayınız. Bıçak saat yönünde döndüğünden, makinayı soldan sağa doğru hareket ettirecek şekilde çalıştırınız. İşlem bittiğinde şalteri kapatınız. Bıçak tamamen durduktan sonra makinayı kaldırınız ve talaşları temizleyiniz.

 

Örnek Kalıpla Oyma İşlemleri Yapmak

1. Kontrplaktan, işin şekline uygun bir örnek kalıp hazırlayınız. İşin üzerine çakınız ve birlikte tezgaha bağlayınız. Kılavuz bileziği yarıçapı ile bıçak yarıçapı arasındaki farkı, kalıbı hazırlarken dikkate alınız.

2. Makinaya, işe uygun kılavuz bileziği ve bıçağını takınız. Bıçağın taşkınlığını istenilen talaş derinliğinde ayarlayınız.

3. Fişi kontrol ederek prize takınız. Makine tabanını, bıçak dokunmayacak şekilde kalıp üzerine oturtunuz.

4. Şalteri açınız, tabandaki boşluktan gözünüzle bıçağın hizasını kalıbın kenarına göre ayarlayınız ve tabanı kalıp üzerine yavaşça oturtunuz. Kılavuz bileziği kalıbın kenar  ına devamlı dayalı durumda makinayı normal hızda devam ettirerek işlemi tamamlayınız, işlem sonunda şalteri kapatınız. Bıçak tamamen durduktan sonra makinayı kaldırınız, kalıbı sükünüz ve talaşları temizleyiniz.

Aynı örnek kalıp (ağaçtan veya metalden) ve kılavuz bileziği sistemiyle, çok değişik şekilli oymalar yapmak, ayrıca kırlangıç kuyruğu dişli birleştirmeler veya kapı menteşe yuvaları açmak da mümkündür.

 

Makinanın Bakım ve Çalışma Güvenliği

Makinanın bakım ve çalışma güvenliği ile ilgili hususlar el planya makinasında açıklandığı gibidir.